viêm da tiết bã nhờn

Viêm da tiết bã (SD) đôi khi cũng có thể được gọi là bệnh Chàm da mỡ -  đây là một bệnh viêm da mạn tính. Biểu hiện đặc trưng của bệnh này là các mảng vảy đỏ và vàng nhờn bong tróc trên mặt đặc biệt là các vùng tiết bã như mũi, má, chân mày và da đầu. Cụ thể:

Triệu chứng viêm da tiết bã thường gặp

Viêm da tiết bã thường biểu hiện qua các triệu chứng rõ rệt trên bề mặt da:

  • Vùng da ửng đỏ (hồng ban): Các khu vực như mặt, da đầu hoặc vùng sau tai có thể xuất hiện các mảng đỏ kèm viêm nhẹ.
  • Bong vảy: Lớp da ngoài cùng khô và bong ra, hình thành vảy nhỏ hoặc từng mảng lớn.
  • Ngứa ngáy kéo dài: Cảm giác ngứa thường xuyên xảy ra ở những vùng da đang bị tổn thương.
  • Xuất hiện gàu trên da đầu: Ở vùng đầu, các vảy bong có thể kết tụ thành gàu rõ rệt, gây mất thẩm mỹ.
  • Vị trí bị ảnh hưởng phổ biến: Bao gồm vùng chữ T trên mặt (mũi, má, trán), da đầu, lông mày, rìa tai, ngực, lưng và quanh rốn.

Nguyên nhân gây ra viêm da tiết bã

Viêm da tiết bã có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm:

  • Nấm Malassezia: Đây là một loại nấm thường trú trên da nhưng có thể phát triển quá mức khi điều kiện thuận lợi, gây viêm và bong vảy.
  • Rối loạn tuyến bã nhờn: Tuyến dầu hoạt động mạnh hoặc bất thường khiến bề mặt da dễ bị kích ứng, là tiền đề cho viêm da tiết bã.
  • Yếu tố di truyền và môi trường: Những người có cơ địa nhạy cảm, yếu tố di truyền hoặc sống trong môi trường ẩm ướt, ô nhiễm dễ mắc bệnh hơn.

Ngay cả khi bệnh này không nguy hiểm nghiêm trọng đến sức khỏe nhưng chúng làm cho người mắc mất tự tin với vẻ ngoài của mình.

Các triệu chứng của viêm da tiết bã ở mặt bao gồm các mảng vảy đỏ, nổi lên ở những nơi tiết nhiều bã nhờn và do đó tự nhiên tiết ra nhiều dầu hơn. Bã nhờn là một chất lỏng được tạo thành từ các lipid có vai trò như một hàng rào bảo vệ da. Nó được sản xuất bởi các tuyến bã nhờn. Do đó, viêm da tiết bã ở mặt có liên quan đến những vùng sản sinh ra lượng bã nhờn nhiều nhất.

Trên mặt, viêm da tiết bã thường xuất hiện ở những vùng sau:

  • Hai bên cánh mũi
  • Giữa mũi và khóe miệng
  • Giữa lông mày
  • Lông mày
  • Sau tai
  • Bên trong tai (hiếm hơn)

Trong một số trường hợp, nó cũng có thể gây ngứa ngáy, khó chịu.

Viêm da tiết bã nhờn

Viêm da tiết bã ảnh hưởng đến da đầu ở 9 trong số 10 trường hợp. Nó có thể được nhận biết bởi những vảy gàu lớn có màu trắng hoặc vàng và nhờn, thường gây ngứa ngáy. Tình trạng này cũng có thể dẫn đến sự xuất hiện của nổi mẩn đỏ trên da đầu, đặc biệt là ở chân tóc dọc theo trán, thái dương và cổ.

Viêm da tiết bã nhờn

cách trị viêm da tiết bã ở mặt

Viêm da tiết bã là một bệnh lý da mãn tính do sự phát triển quá mức của nấm men Malassezia – loại nấm tồn tại tự nhiên trên da. Tuy không nguy hiểm nhưng tình trạng này gây ra nhiều khó chịu như bong tróc, mẩn đỏ, ngứa và dễ tái phát. Để điều trị hiệu quả, bạn cần kết hợp thuốc, chăm sóc da và điều chỉnh lối sống.

Ưu tiên sản phẩm kháng nấm:

Cốt lõi trong điều trị viêm da tiết bã là sử dụng các sản phẩm có tác dụng kháng nấm, giúp kiểm soát sự phát triển của Malassezia. Với vùng da mặt, bạn nên chọn kem bôi và sữa rửa mặt chuyên biệt, dịu nhẹ, không chứa cồn hay hương liệu. Một số bác sĩ có thể kê thêm gel lithium trong những trường hợp đặc biệt để tăng hiệu quả điều trị.

Điều trị theo vùng da bị ảnh hưởng:

  • Nếu bị trên mặt: Thoa thuốc kháng nấm tại chỗ, kết hợp với dưỡng ẩm mỗi ngày để giảm bong tróc và kích ứng.
  • Nếu bị trên da đầu: Dùng dầu gội trị nấm có chứa ketoconazole hoặc selenium sulfide từ 2–3 lần/tuần, giúp loại bỏ vảy, làm dịu ngứa và kiểm soát bã nhờn hiệu quả.

Tránh dùng corticosteroid lâu dài:

Mặc dù một số loại corticosteroid nhẹ có thể được chỉ định trong thời gian ngắn để giảm viêm, nhưng không nên lạm dụng. Sử dụng lâu dài có thể khiến da yếu, dễ kích ứng và thậm chí làm bùng phát triệu chứng nặng hơn.

Chăm sóc và phòng ngừa tái phát:

  • Dưỡng ẩm đều đặn để duy trì hàng rào bảo vệ da.
  • Tránh các sản phẩm gây kích ứng như cồn, hương liệu, chất bảo quản mạnh.
  • Quản lý căng thẳng, ngủ đủ giấc và giữ da sạch thoáng.
  • Bảo vệ da khỏi thời tiết lạnh, khô bằng cách che chắn và dùng kem dưỡng phù hợp.

Điều trị viêm da tiết bã cần kiên trì và theo đúng hướng dẫn từ bác sĩ da liễu. Nếu triệu chứng kéo dài hoặc lan rộng, bạn nên đến chuyên khoa để được chẩn đoán và điều chỉnh phác đồ phù hợp.

Cách chăm sóc làn da bị viêm da tiết bã nhờn

Ngoài việc điều trị, việc chăm sóc làn da đang bị viêm da tiết bã nhờn hằng ngày đúng cách đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát triệu chứng, ngăn ngừa tái phát và giúp làn da phục hồi nhanh chóng.

Làm sạch da dịu nhẹ:

Hãy lựa chọn các loại sữa rửa mặt dịu nhẹ, không chứa xà phòng, không mùi, không cồn. Làm sạch da 1–2 lần mỗi ngày để loại bỏ dầu thừa và bụi bẩn, nhưng tránh rửa quá nhiều lần vì có thể làm mất đi lớp dầu tự nhiên, khiến da khô và kích ứng nặng hơn.

Dưỡng ẩm đúng cách:

Sau khi rửa mặt, hãy thoa kem dưỡng ẩm không hương liệu, không chất bảo quản mạnh để giúp củng cố hàng rào bảo vệ da. Dưỡng ẩm đều đặn sẽ làm giảm bong tróc, đỏ rát và hỗ trợ quá trình hồi phục da.

Tránh sản phẩm gây kích ứng:

Không nên sử dụng mỹ phẩm chứa cồn, hương liệu nhân tạo, AHA/BHA nồng độ cao hoặc các hoạt chất làm khô da. Những thành phần này có thể khiến tình trạng viêm nặng hơn. Ưu tiên các sản phẩm được thiết kế cho da nhạy cảm hoặc da đang tổn thương.

Bảo vệ da khỏi yếu tố môi trường:

Ánh nắng mặt trời, thời tiết lạnh khô hoặc môi trường ô nhiễm có thể làm viêm da tiết bã trầm trọng hơn. Do đó, bạn nên sử dụng kem chống nắng dành cho da nhạy cảm, đội nón rộng vành và che chắn cẩn thận khi ra ngoài.

Kiểm soát căng thẳng và lối sống:

Căng thẳng, thiếu ngủ hay chế độ ăn uống kém là các yếu tố dễ gây bùng phát. Hãy duy trì lối sống lành mạnh, luyện tập thể dục, ngủ đủ giấc và giữ tinh thần thư giãn.

Cuối cùng, nếu tình trạng da không cải thiện sau khi đã chăm sóc đúng cách, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu để được tư vấn phác đồ điều trị phù hợp.

Nguyên nhân chính xác của gây viêm da tiết bã vẫn chưa được các nhà nghiên cứu tìm hiểu rõ. Tuy nhiên, người ta biết rằng căn bệnh này có liên quan đến sự sản sinh của một loại nấm men cực nhỏ (nấm đơn bào) có tên là Malassezia furfur, Globosa và Limiteda. Loại nấm men này phát triển trong môi trường nhiều mỡ - và những khu vực có nhiều bã nhờn sẽ tạo điều kiện thích hợp cho Malassezia phát triển!

Loại nấm men này có thể được tìm thấy trên mọi làn da và sự xuất hiện của nó là hoàn toàn bình thường. Một số người bùng phát bệnh Viêm da tiết bã nhờn khi da của họ phản ứng quá mức với loại nấm này, mặc dù lượng bã nhờn trên da chỉ ở mức bình thường.

Malassezia

Các bác sĩ da liễu ngày nay đang chuẩn đoán về khả năng Viêm da tiết bã nhờn là một bệnh dị ứng miễn dịch. Họ cho rằng có một số loại kích ứng bên ngoài và tạo ra phản ứng viêm da.

bệnh dị ứng miễn dịch

Một giải thích khác có thể là do nấm men làm thay đổi chất nhờn khiến da bị viêm.

bã nhờn do nấm men

Một lưu ý cuối cùng: căng thẳng và mệt mỏi cũng có thể làm bùng phát các mảng đỏ, hình thành vảy trên da, nhưng chúng không phải là nguyên nhân gây ra Viêm da tiết bã nhờn.

căng thẳng và mệt mỏi

Sự khác nhau giữa viêm da tiết bã nhờn và vảy nến

Nếu bạn nghĩ rằng mình bị viêm da tiết bã ở mặt? Việc đầu tiên bạn nên làm là hỏi ý kiến ​​bác sĩ, người có thể đưa ra chẩn đoán chuyên môn để xác nhận những nghi ngờ của bạn. Lưu ý rằng Vảy nến và viêm da tiết bã là hai loại bệnh dễ bị nhầm lẫn, do đó một ý kiến chuyên môn là quan trọng giúp bạn loại bỏ những nghi ngờ không chính xác.

Thoạt nhìn, cả 2 bệnh có sự giống nhau về ngoại hình, nhưng khác biệt về cách thức biểu hiện và nguồn gốc của chúng. Như đã đề cập, tốt nhất là bạn nên tham khảo ý kiến ​​bác sĩ da liễu để được chẩn đoán chính xác.

Nếu bạn mắc bệnh này, có nghĩa là bạn có làn da nhạy cảm hơn bình thường. Bạn có thể ngăn chặn các đợt bùng phát và tránh kích hoạt bệnh bằng cách điều chỉnh cách chăm sóc da, lối sống và chế độ ăn uống của mình. Dưới đây là bảy mẹo có thể giúp bạn trong việc ngăn ngừa bùng phát bệnh:

làm sạch bằng sản phẩm dịu nhẹ

1. Làm sạch hàng ngày bằng các sản phẩm dịu nhẹ 

Đối với da mặt, da đầu và cơ thể, hãy sử dụng các chất tẩy rửa nhẹ nhàng và có khả năng chịu thuốc cao. Bạn có thể thử dùng gel làm sạch da không chứa xà phòng như sữa rửa mặt cho da dầu mụn nhạy cảm. Làm sạch da hàng ngày là rất quan trọng, để loại bỏ bã nhờn dư thừa mà không gây kích ứng da. Bạn cũng có thể mua dầu gội trị Viêm da tiết bã nhờn đặc biệt để làm dịu cơn ngứa trên da đầu

dưỡng ẩm cho da

2. Dưỡng ẩm cho da thường xuyên bằng kem dưỡng ẩm đặc trị

Có những loại kem dưỡng ẩm không nhờn rít được đặc chế cho bệnh Viêm da tiết bã nhờn trên mặt. Các loại kem dưỡng này vừa có tác dụng dưỡng ẩm vừa làm dịu da, tăng sức đề kháng, loại bỏ vảy và giảm kích ứng, ngứa ngáy trên da. Bạn cũng có thể sử dụng kem dưỡng ẩm cho da nhạy cảm lành tính để làm dịu da.

mang theo kem chống nắng

3. Mang theo kem chống nắng

Ngay cả khi ánh nắng mặt trời có thể làm giảm các mảng vảy xuất hiện trên da, hãy nhớ rằng trên hết, tiếp xúc với tia UV gây kích ứng da. Trên thực tế, một số bệnh nhân thấy da bùng phát sau khi ra nắng. Do đó, hãy luôn thoa kem chống nắng như kem chống nắng cho da nhạy cảm, loại không gây nhờn, để bảo vệ làn da của bạn nhé.

tránh mọi ma sát

4. Tránh mọi ma sát có thể gây kích ứng da của bạn

Khi bạn lau khô da, tránh dùng khăn chà xát mạnh. Việc ma sát như vậy lên mặt hoặc da đầu có thể làm trầm trọng thêm các mảng vảy và khiến da bong tróc nhiều hơn. Thay vào đó, hãy lau hoặc vỗ nhẹ để làm khô da nhé.

không gãi ngứa

5. Đừng gãi khi ngứa

Khi bạn cảm thấy ngứa, hãy tránh gãi. Việc gãi khi da đang bị kích ứng sẽ chỉ làm tăng tình trạng Viêm da tiết bã nhờn. Bạn có thể thoa kem dưỡng ẩm lên mặt hoặc massage nhẹ nhàng vùng da đầu để xoa dịu cơn ngứa

sống lành mạnh

6. Áp dụng lối sống lành mạnh để không làm trầm trọng thêm tình trạng viêm da tiết bã nhờn

Bạn có thể giảm các triệu chứng của mình bằng việc áp dụng lối sống lành mạnh. Thí dụ:

- Ngủ đúng và đủ giấc

- Tránh các sản phẩm mỹ phẩm chưa qua pha chế

- Không hút thuốc

- Không uống nước

Bạn cũng được khuyên rằng không nên đội bất kỳ loại mũ nào cũng như buộc tóc chặt. Tất cả đều có thể làm tăng kích ứng từ các mảng vảy

ăn uống lành mạnh

7. Tuân theo một chế độ ăn uống lành mạnh

Chế độ ăn uống cũng ảnh hưởng lớn đến bệnh Viêm da tiết bã nhờn. Tốt nhất, bạn nên tránh các chất béo bão hòa như kem và đường có trong bánh và kẹo, tránh xa các bữa ăn được chế biến sẵn vì chúng thường chứa nhiều đường và muối. Thay vào đó, hãy ưu tiên thực phẩm lành mạnh cung cấp tất cả các vitamin và omega 3 và 6 mà cơ thể cần:

- Vitamin C - trái cây họ cam quýt, dưa, súp lơ

- Vitamin A - bơ, trứng

- Vitamin E - dầu, bơ, hạnh nhân

- Omega 3 và 6 - cá béo, dầu và protei

Viêm da tiết bã nhờn không phải là một căn bệnh nguy hiểm và cũng không dễ lây. Như đã đề cập, bệnh thường xuất hiện cả trên mặt và trên da đầu. Một số yếu tố nhất định có thể kích thích bùng phát bệnh như:

  • Da dầu
  • Không vệ sinh sạch sẽ
  • Mồ hôi
  • Nhiệt ẩm
  • Lạnh
  • Căng thẳng và mệt mỏi
  • Uống rượu quá mức
  • Béo phì
  • Thai kỳ
viêm da tiết nhờn có lây không

Những ai bị ảnh hưởng bởi viêm da tiết bã nhờn?

Tình trạng viêm da tiết bã nhờn đang ảnh hưởng đến khoảng 2% dân số. Mặc dù bệnh có thể bắt đầu ở tuổi vị thành niên, nhưng hầu hết bệnh phát triển nhiều ở tuổi trung niên từ 40 đến 60, đặc biệt là sau 65. Và nó cũng có xu hướng ảnh hưởng đến nam giới nhiều hơn nữ giới. Họ có thể bị viêm da tiết bã nhờn ở râu.

Bệnh cũng có thể xuất hiện ở trẻ sơ sinh (chiếm 71%) trên mông hoặc da đầu của chúng, mặc dù chỉ là tạm thời. ‘viêm da tiết bã nhờn ở trẻ sơ sinh’ là một dấu hiệu của bệnh.